paasikoon  anastasis.jpg

Nieuwjaarstoespraak 2010 Deken Bakker

EEN ZALIG NIEUWJAARbakker_nieuwjaar2010

Dekenaat Amsterdam
Dinsdag 5 januari 2010
Toespraak bij de Nieuwjaarsreceptie

De laatste dag van het oude jaar heb ik doorgebracht met enkele nichtjes en neefjes. Te midden van grote schalen oliebollen, pakjes vuurwerk en sterretjes speelden we het laatste uur een spelletje Ganzenbord. En je moet natuurlijk een verknipte pastor zijn om ook na zo’n spelletje Ganzenbord op zoek te gaan naar een diepere betekenis van het spel. ’s Avonds in bed dacht ik: Wat is het verschil en wat is de overeenkomst tussen een Ganzenbord en het nieuwe jaar 2010? Er is een verschil: in je leven kun je nooit meer teruggezet worden naar af, naar het begin. Wel kun je nog in de gevangenis terecht komen, in de put raken, een paar beurten moeten overslaan of teruggezet worden, maar terug naar het begin hoef je nooit, kun je trouwens ook niet! (lees verder)

Velen van u hebben Oudejaarsavond gebruikt om in navolging van onze Germaanse voorouders met een hoop herrie vuurwerk af te schieten. Onze voorouders deden dat om de boze geesten te verdrijven. Die willen we immers niet meenemen naar het nieuwe jaar. Of ze deden dat om de zon weer uit zijn dieptepunt te halen en het licht weer een kans te geven. Het oude jaar werd weggeschoten, met wild geraas, met flink wat champagne en vuurwerk en met talrijke kerstbomenbranden. We zijn een nieuw jaar begonnen. En we beginnen niet bij nul. We kijken achterom en voelen soms de pijn in ons lijf, alleen al als we denken aan de mensen die we in 2009 moesten achterlaten.

In ons dekenaat denk ik vandaag in het bijzonder aan Hanneke Idema, werkzaam in de Petrusparochie in Diemen en in zorgcentrum Bernardus. Zij stierf op haar vijftigste verjaardag. Met eerbied denk ik ook terug aan pastor Fons Braam, die vanaf half jaren zeventig verbonden is geweest aan de Obrecht- en later ook aan de Agnesparochie. Hij mocht maar een korte tijd genieten van zijn pensioen. Hij is 66 jaar oud geworden. Wij nemen hun namen, naast die van vele anderen mee, het nieuwe jaar in. En zo zal 2010
er ook weer uitzien. In het ene gezin staan mensen te dansen omdat er een kind is geboren, in een ander gezin verdwijnt, ook in het jaar 2010, een mens voorgoed achter de horizon. ’n Lach en een traan zullen ook in het nieuwe jaar dicht bij elkaar liggen. En de engelen die boven de wereld hangen, kijken verbaasd toe dat dat allemaal op één aardbol mogelijk is.

Hoe veilig zal het menselijk verkeer in 2010 zijn? Het nieuwe jaar dwingt ons opnieuw om naar elkaar toe te gaan. Nieuwjaar vraagt om een wens, een hand, een samenwerking waarvan je op aan kunt. Ook in 2010 zullen we weer op moeten zien te komen voor elkaars onvermogen. Het nieuwe jaar kan alleen maar een uitdaging zijn als er mensen zijn - al is het er maar één - die ons in de ogen wil kijken, die een arm om onze schouder durft te leggen.
Het jaar 2010 is een feit. Maar dat hoeft geen nachtmerrie te zijn. Integendeel, zou ik zeggen. Er zijn – te midden van oorlogsdreiging, honger en geweld - veel hoopvolle tekenen aan te wijzen. Tal van mensen zijn al op zoek naar een nieuwe stijl van leven. Er zijn talloze mensen die ijveren voor vrede, gerechtigheid en een schoon milieu. Ondanks de tegengevallen milieutop in Kopenhagen, merk ik dat de aandacht voor ons milieu aan het groeien is. De glasbakken puilen deze dagen uit van de flessen. Misschien dat we met elkaar wat meer aan de drank zijn geraakt. Maar je kunt het ook positief uitleggen: misschien zijn we wat bewuster gaan leven en gooien we al het glas niet zomaar weg. Het gaat tenslotte om de leefbaarheid van onze oude goede aarde. Een andere hebben we niet! In deze dagen kijken we wat meer naar het verleden, maar meer nog naar de toekomst. En we kijken naar de toekomst met de kleur van ons verleden. We kunnen ook niet anders.

Ook in ons bisdom Haarlem-Amsterdam, dus ook in ons dekenaat Amsterdam, zijn we nog volop in beweging. En daar zijn voldoende redenen voor. Halverwege de vorige eeuw heeft er een grote verandering plaatsgevonden in het leven van de kerk. Van volkskerk naar keuzekerk. Via de vrijwilligerskerk hebben we de volkskerk nog enkele decennia overeind kunnen houden. En nog steeds kennen de kerken het grootste aantal vrijwilligers. Er zijn nog altijd zo‘n 542.000 vrijwilligers actief in parochies en kerkelijke gemeenten. Wij zijn onze vrijwilligers dankbaar voor wat zij dagelijks doen voor hun parochies en gemeenten. Als we al die vrijwilligers zouden moeten betalen, dan komen de meeste parochies op gemiddeld zo’n 16 arbeidsplaatsen. Dat zou voor onze parochies een onbetaalbare zaak zijn. Maar ook om ándere redenen bent u als vrijwilliger onbetaalbaar!

Er is sprake van een groot engagement. Maar de koppen van vrijwilligers worden wel steeds grijzer. Minder mensen nemen steeds meer taken op hun schouders. Je komt vaak dezelfde gezichten tegen. Opengevallen plaatsen zijn moeilijk in te vullen. En wat mij persoonlijk opvalt is dat veel vrijwilligers zich inzetten voor de liturgie. Voor het nieuwe jaar hoop ik dat deze overcapaciteit in de liturgie een overloop laat zien van parochianen die zich inzetten voor andere kerntaken als besturen, diaconie, catechese en jongerenpastoraat. Want ook deze taken zijn belangrijke elementen bij de opbouw van ons regiopastoraat. Dienstverlening aan kerk en wereld, en het doorgeven van onze geloofsschat aan toekomstige generaties, en met name onze jongeren.

De diocesane commissie Regiovorming en Kerkopbouw is ook het afgelopen jaar bijzonder actief geweest en zal dat ook in 2010 blijven. Er zijn nieuwbouwplannen in Amsterdam-Noord en in Almere. Ook in IJburg hopen we een nieuwe start te kunnen maken met het vormen van een katholieke gemeenschap. Op het oude land zijn er ook weer enkele kerkgebouwen gesloten. Altijd weer een pijnlijk, maar noodzakelijk proces. Niet alleen vanwege de financiën, al spelen die een grote rol bij de diocesane afwegingen, maar ook om te komen tot sterke regio’s, die parochieoverstijgend, de uitdagingen van de toekomst aan kunnen. Regio’s die werken aan een nieuwe missionaire bewustwording van onze basisparochies. En we zullen alle gemeenschappen moeten concentreren rond het regiogebeuren. Alleen wat kerkgebouwen betreft is het langzamerhand echt een onbetaalbare zaak. En al weet ik dat er de nodige parochies zijn die de quickscan van Monumentenzorg betwisten, bijna iedereen is er wel van overtuigd dat we wat gebouwen betreft veel te ruim in ons jasje zitten.

Nu gebeurt er al veel gezamenlijk in de regio’s. Bijna overal in ons dekenaat wordt regionaal gevormd. Op vele plekken zijn er gemeenschappelijke voorbereidingen op de sacramenten, huwelijksvoorbereiding, catechesecursussen. Sommige regio’s nemen daarin het voortouw, in andere regio’s is er te weinig beweging. Het bisdom regisseert, in goede samenspraak met de dekenale commissies, dit veranderingsproces. Maar we zullen haast moeten maken, willen we het paard niet achter de wagen spannen. Er zal een zekere druk op de parochies moeten komen om een toenemende bijdrage te leveren aan de regiovorming. Zo nodig zal een nieuwe reorganisatie, waarbij het diocees steeds meer zélf initiatieven zal nemen, dan worden doorgevoerd.

Maar er zijn gelukkig in onze 14 Amsterdamse regio’s veel vormen van groeiende samenwerking. Dat geldt met name ook voor de diaconie, catechese en jongeren-pastoraat. In 2009 is de verbouwing van het Julianaklooster in Heiloo gereed gekomen en biedt zij een plek aan voor vorming en toerusting. Mogelijkheden die ons diocesane opleidingsinstituut “De Tiltenberg” ook biedt. En in het dekenaat Amsterdam zijn we ook bevoorrecht met de Beeldentuin bij de Sint Jan de Doperkerk in Hoofddorp en de mooie, uitnodigende gelegenheid in de Stal op de Kaageilanden.

Overigens verwachten wij ook dat het dekenaat in 2010 met één parochie zal worden uitgebreid. De Sint Paulusparochie in Loosdrecht heeft bij het Aartsbisdom en het bisdom Haarlem-Amsterdam een verzoek ingediend om van het aartsbisdom Utrecht over te gaan naar ons bisdom. Geen vreemd verzoek, want Loosdrecht maakt sinds enkele jaren met Kortenhoef, Nederhorst den Berg en Ankeveen de nieuwe gemeente “Wijde Meren” uit. Een verzoek tot grenswijziging ligt nu ter afhandeling in Rome. En we hopen dat in het nieuwe jaar de Paulusparochie van Loosdrecht zich snel thuis zal voelen in de Regio Hilversum. De Paulusparochie is van harte welkom!

Vrijwel elke regio kent nu een eerstaanspreekbare voor diaconie, voor catechese en voor jongerenpastoraat. En maandelijks komen de regiovertegenwoordigers in de pastorie van de Nicolaas in Amsterdam bij elkaar om daar gezamenlijke lijnen voor het regioproces uit te zetten en elkaar te bemoedigen en te inspireren. Ook op dat niveau kunnen we veel van elkaar leren. En zelf weet ik me daarbij ook gesteund door een krachtig en een om mensen bewogen Dekenaal Team. Graag ga ik ook met hen het nieuwe jaar in, in dank voor hun inzet en trouw. Maar ook in het nieuwe jaar 2010 zullen ook zij weer over de nodige drempels heen moeten stappen in ons proces van verandering en vernieuwing!

Op de eerste dag van het nieuwe jaar, 1 januari, stond in de liturgie Maria centraal.
Ook zij is in haar leven over menige drempel heen gestapt. Het evangelie zegt: "en Maria bewaarde al deze woorden in haar hart". Wat voor woorden waren dat? Kostbare woorden, die je hoe oud je ook wordt, met je meeneemt. Wij nemen woorden mee vanuit ons verleden. Kostbare woorden van onze ouders. Kostbare woorden uit het evangelie. De moeite waard om ze te blijven overwegen. Ze zijn het voedsel voor onze toekomst. Zoals dat Vleesgeworden woord dat met ons meegaat in het nieuwe jaar 2010.

Want belangrijker dan alle noodzakelijke reorganisaties en planning zijn de grondwoorden van ons geloof. De taal van geloof, hoop en liefde. Dat zijn kostbare woorden die ons wérkelijk fundament vormen. En daar doen we het ook voor, ook in het nieuwe jaar.

Tenslotte mag ik u voor het nieuwe jaar nog enkele van die kostbare woorden meegeven. Woorden vol geloof, die voortgekomen zijn uit het hart van Maria. Het Vleesgeworden woord. Het Kerstkind als een ster van licht, die ook door onze tijd trekt. Kostbare woorden ook die we ontlenen aan de eerste lezing van Nieuwjaarsdag, genomen uit het boek Numeri: Zoals de Heer tot Mozes sprak: Zeg aan Aäron en zijn zonen, als gij de Israëlieten zegent, als gij het volk van God zegent, doe het dan met deze woorden:

“De Levende zegene en behoede u.
De Levende doe zijn aangezicht over u lichten,
en zij u genadig.
De Levende verheffe zijn aangezicht over u,
en geve u vrede.

Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en wees ons genadig

Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en geef ons vrede”.

De almachtige en barmhartige God moge ons
zegenen en bewaren, in de naam van de Vader,
Zoon en Heilige Geest. Amen

Ik wens u allen een zalig, gelovig en vruchtbaar 2010 toe.

© Pater Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam